- دنده شانه‌ای ساده و مایل
در مکانیزم چرخ و شانه از چرخ دنده استفاده می‌شود. در مكانيزم چرخ و شانه از يك چرخ‌دنده ساده يا مایل و يك شانه استفاده می‌شود. همچنین شانه، دندانه‌هايي مانند چرخ‌دنده ساده دارد كه این امکان را دارد که مستقيم و يا مايل ايجاد شود.
ساخت دنده مایل و ساده شبیه به هم می‌باشد، تفاوت آن در این است كه براي به وجود آوردن زاويه انحراف در دنده شانه‌ای مایل لازم است، گيره درج شده دستگاه فرز انيورسال را به اندازه زاويه لازم در برابر تيغه فرز كج کرد. نحوه انتخاب تيغه فرز مناسب برای تراشيدن دنده‌هاي مایل و ساده همانند هم می‌باشد. زیرا اين نوع دنده‌ها تعداد دندانه بي‌نهايت دارند. بنابراین بايد از تيغه فرز شماره 8 در سري 8 تايي و يا شماره 15در سري 15تايي استفاده نمود.
- دنده شانه‌ای مورب
دنده شانه مورب در زبان انگلیسی (helical rack & pinion) (قفسه مارپیچ) گفته می‌شود که دنده‌ها در زاویه 19.5 درجه نسبت به بدنه دنده قرار دارند که موجب ایجاد مزیت‌هایی برای دنده‌ها می‌شود که می‌توان با از بین بردن لقی‌های بسیار در دنده شانه‌های مستقیم اشاره کرد. همچنین به دلیل بزرگ‌تر شدن سطح درگیری درصد گیر کردن دنده به مراتب کاهش می‌یابد.
از جمله مهمترین نکات در خصوص دنده شانه‌ای مورب و عملکرد آن این است که این قطعه باید هر روز روغن‌کاری شود تا به خوبی کار کند و فراموشی این نکته مهم موجب خرابی دنده شانه‌ای مورب می‌شود. در اکثر مواقع دنده شانه‌ای مورب خرابی خاصی ندارد به این دلیل که فشار اصلی کار بر روی واگن است و این قطعه بار را تحمل می‌کند. به دلیل اهمیت موضوع، بسیاری از شرکت‌های تولید دنده شانه‌ای و چرخ‌دنده، دستگاه روغن‌کاری اتوماتیک مخصوص چرخ‌دنده‌ها و دنده شانه‌ای تولید و عرضه می‌کنند.
همچنین، می‌توان دنده‌های شانه را بر اساس تعداد دندانه‌ها و شکل آن‌ها دسته‌بندی کرد. برخی از انواع دنده‌های شانه متداول عبارتند از:
- دنده شانه قرقره‌ای (Spur Rack and Pinion)
- دنده شانه دندانه‌ای (Helical Rack and Pinion)
- دنده شانه کروی (Bevel Rack and Pinion)
- دنده شانه خمیده (Spiral Rack and Pinion)
هر نوع دنده شانه بر اساس نیازها و محیط کاربرد خود، از طریق طراحی دقیق و انتخاب مناسب مواد ساخت، به عملکرد و کارایی بهتری می‌رسد.
چرخ‌دنده‌های شانه‌ای
پیشرفته‌ترین و پیچیده‌ترین چرخ‌دنده، چرخ‌دنده شانه‌ای است که با طراحی منحصر به‌فرد خود دارای قطر بی‌نهایت بوده و به‌صورت مستقیم است، برای انتقال انرژی از محور دورانی به کشویی و برعکس کاربرد دارد. به این نوع چرخ‌دنده، رک هم می‌گویند.
انواع چرخ دنده
چرخ‌دنده‌ها با توجه به نوع کارکرد و کاربرد در انواع گوناگون و مختلفی طراحی و تولید می‌شوند که در ادامه به معرفی چند نمونه از انواع چرخ‌دنده نموده که هر کدام با توجه به نیاز فنی مقصد طراحی و تولید شده است.
- چرخ‌دنده ساده
این نوع چرخ‌دنده، ساده‌ترین نوع، از این قطعات است که ساختار آن شامل بدنه اصلی که متشکل از سطح دایره‌ایی مرکزی و دندانه‌های همسان و هم انداره است که دندانه‌ها موازی با محور این چرخ‌دنده است.
- چرخ‌دنده مارپیچ
تفاوت این نوع چرخ‌دنده با نوع ساده، در نوع دندانه‌ها نسبت به محور اصلی است، به این صورت که محور چرخ‌دنده مارپیچ در خلاف جهت دندانه‌ها قرارگرفته است، این نحوه قرارگیری دندانه‌ها باعث درگیری دندانه‌های دو قطعه باهم در زمان حرکت شده و این درگیری روان‌تر شدن حرکت آن‌ها بر روی یکدیگر و سروصدای کمتر را به دنبال خواهد داشت.
- چرخ‌دنده حلزونی
این نوع چرخ‌دنده قابلیت یکسو بودن انتقال انرژی به‌صورت پیچ به چرخ را دارد. قابلیت‌های خاص این قطعات سبب کاربرد آن‌ها در محورهای عمودی و نود درجه شده است. به‌عنوان‌مثال در بیشتر بالابرهای صنعتی، از این نوع قطعات استفاده می‌شود.
- چرخ‌دنده مخروطی
چرخ‌دنده مخروطی نسبت به چرخ‌دنده حلزونی، دارای پیچیدگی کمتری در ساختار خود است، اما امکان انتقال انرژی از محور افقی به عمودی و برعکس را ایجاد می‌کند.
انواع مختلف چرخ دنده
انواع مختلف دیگری از چرخ دنده‌ها وجود دارد مانند:
- چرخ دندانه‌دار
- قفسه دنده
- چرخ دنده اریب
- چرخ دنده مارپیچی
- چرخ دنده پیچ
- چرخ دنده مارپیچ دوبل
- دنده شاه ماهی
- دنده هیپوئید
- میتر دنده
- چرخ دنده کرم
- دنده داخلی
درک دقیق تفاوت‌های بین انواع دنده‌ها برای انجام انتقال نیروی لازم در طرح‌های مکانیکی ضروری است. حتی پس از انتخاب نوع کلی، مهم است که عواملی مانند ابعاد (ماژول، تعداد دندان‌ها، زاویه مارپیچ، عرض صورت و غیره)، استاندارد درجه دقیق، نیاز به دندان قروچه و یا عملیات حرارتی در نظر گرفته شود.
برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم مقاله کاربرد دنده شانه‌ای را بخوانید.
برای چرخ دنده‌هایی که حرکت از یک محور به محور دیگر انتقال می‌دهند،۳حالت وجود دارد:
- محور موازی
- محور متقاطع
- محور متنافر
جهت خرید دنده شانه‌ای کافیست به سایت شرکت تام باهر مراجعه کرده و محصول مورد نظر خود را سفارش دهید. اگر در مورد محصول اطلاعات کمی دارید می‌توانید کاتالوگ آن را ملاحظه کنید، و جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با کارشناسان و مشاوران این مجموعه تماس بگیرید.
